مزایای عضویت ایران در سازمان های منطقه ای
مسیرساز: عضویت جمهوری اسلامی ایران در سازمان های منطقه ای همچون «شانگهای» سبب تقویت زیرساخت های بین المللی اقتصادی و امنیتی کشورمان شده و فرصت های تجاری سودآوری را برای ما رقم زده است، بطوریکه عضویت دائم ایران در «سازمان همکاری شانگهای» سبب تجارت 30 میلیارد دلاری با اعضاء این سازمان شده و حضور ایران در کریدورهای مهم منطقه ای را برقرار کرده است.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، سازمان همکاری شانگهای «Shanghai Cooperation Organization(SCO)» سازمانی بین دولتی و با هدف همکاریهای امنیتی، انرژی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تاسیس شده است. این سازمان در سال ۲۰۰۱ میلادی توسط رهبران کشورهای چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیسکتان تشکیل شد.
تاریخچه سازمان همکاری شانگهای
در ۲۶ آوریل سال ۱۹۹۶ و در شهر شانگهای چین پنج کشور جمهوری فدراتیو روسیه، جمهوری خلق چین، جمهوری قزاقستان، جمهوری قرقیزستان و جمهوری تاجیسکتان با هدف تقویت اعتماد متقابل و خلع سلاح در مرزهای طولانی خود، تشکّلی به نام «شانگهای» را تاسیس کردند. البته قبل از آن در مسافرت گورباچف رییس جمهور وقت اتحاد جماهیر شوروی به چین در سال ۱۹۸۹، مذاکرات سطح بالایی درباب حل وفصل اختلافات مرزی آعاز شده بود، لیکن بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، هرکدام از جمهوری ها این مذاکرات را به تنهایی پی گرفته بودند.
دو موافقت نامه ی امضاشده توسط سران پنج کشور قزاقستان، چین، قرقیزستان، روسیه و تاجیکستان به ترتیب در سال ۱۹۹۶ در شهر شانگهای و در سال ۱۹۹۷ در شهر مسکو پیرامون اعتمادسازی در مناطق مرزی و خلاصه اسناد امضاشده در جریان نشست های آلماتی(۱۹۹۸)، بیشکک (۱۹۹۹) و دوشنبه(۲۰۰۰)، مقدمات جدّی تقویت و گسترش تعاملات و همکاریهای دیپلماتیک و منطقه ای این کشورها و زمینه ساز حقوقی ایجاد سازمان همکاری شانگهای شد.
عاقبت در پنجمین اجلاس سران در شهر شانگهای چین در تاریخ ۲۵ خرداد ۱۳۸۰ (۱۵ ژوئن ۲۰۰۱) کشورهای عضو شانگهای، جمهوری ازبکستان را نیز به عضویت پذیرفتند و با امضای اطلاعیه ای، تشکیل سازمان همکاری شانگهای را اعلام نمودند. یک سال بعد و در اجلاس سران در شهر پترزبورگ (ژوئن ۲۰۰۲)، ساختار سازمانی مورد توافق قرار گرفت و سند آن به امضا رسید؛ در آن سند، مباحث مربوط به تشکیلات حقوقی، سیاسی، اصول و اهداف سازمان مشخص شد.
اعضای سازمان همکاری شانگهای (SCO) با داشتن مساحتی معادل ۳۰ میلیون و ۱۸۹ هزار مترمربع، بالاتر از ۶۰ درصد منطقه اوراسیا و بالاتر از ۴۰ درصد از جمعیت جهان را به خود اختصاص داده اند. در همین جهت همکاریهای اقتصادی و تجاری در گام دوم بعد از رفع مسائل امنیتی و سیاسی، مورد توجه قرار گرفت.
بر همین مبنا، در اولین ملاقات سران کشورهای عضو در تاریخ ۱۴ سپتامبر ۲۰۰۱ در شهر آلماتی، یادداشتی بین این کشورها در مورد اهداف و محورهای اصلی همکاری اقتصادی و منطقه ای و همین طور ایجاد شرایط مساعد در حوزه ی تجارت و سرمایه گذاری به امضا رسید.
زمینه های همکاری کشورها در سازمان شانگهای
همکاریهای اعضاء سازمان شانگهای را در سه زمینه سیاسی و امنیتی، اقتصادی و اجتماعی می توان مورد بررسی قرار داد که به شرح زیر است:
۱- همکاری در حوزه های سیاسی و امنیتی:
- اتخاذ مواضع مشترک در سیاست خارجی و اتخاذ سیاست های مشترک در مسائل منطقه ای و بین المللی
- اقدام مشترک در حوزه مبارزه با تروریسم، افراط گرایی و جدایی طلبی، مبارزه با قاچاق مواد مخدر، قاچاق سلاح و مهاجرت غیرقانونی
- همکاری در حوزه کنترل تسلیحات و خلع سلاح
۲- همکاری در حوزه اقتصادی، تجاری و تجاری:
- تقویت و گسترش همکاریهای اقتصادی و منطقه ای
- گسترش تجارت، سرمایه گذاری و ایجاد محیط مناسب برای رسیدن به جریان آزاد سرمایه، کالا و خدمات در کشورهای عضو
- برداشتن موانع در راستای گسترش و تقویت حمل و نقل جاده ای
- تبادل اطلاعات در حوزه های گوناگون
- همکاری در حوزه ترانزیت انرژی
- مدیریت منابع آب در منطقه
۳- همکاری در حوزه اجتماعی:
- همکاریهای آموزشی، ورزشی، بهداشت، گسترش توریسم و تبادلات فرهنگی
عضویت اصلی ایران در سازمان همکاری شانگهای نشان اقتدار دیپلماسی ایران
جمهوری اسلامی ایران از سال ۲۰۰۵ عضو ناظر سازمان همکاری شانگهای بود و درخواست کشورمان برای عضویت رسمی و کامل در این سازمان بعد از ۱۶ سال از طرف دولت سیزدهم در بیست وسومین نشست سران سازمان همکاری شانگهای صورت گرفت، به نحوی که ۱۳ تیر ۱۴۰۲ در مراسمی با حضور سفیر کشورمان، پرچم جمهوری اسلامی ایران در کنار پرچم ۸ عضو اصلی دیگر در مقابل مقر دبیرخانه این سازمان در پکن به اهتزاز در آمد.
روند تبدیل عضویت جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگهای از عضو ناظر به عنوان عضو اصلی، شهریور سال ۱۴۰۰ در نخستین حضور شهید رئیسی به عنوان هشتمین رییس جمهوری اسلامی ایران در بیست ویکمین نشست سران این سازمان در «دوشنبه» پایتخت تاجیکستان شروع شد. در آخر این جلسه که ۲۶ شهریور ۱۴۰۰ به پایان رسید، سران ۸ کشور عضو اصلی، نظر موافق خودرا با تبدیل عضویت جمهوری اسلامی ایران از عضو ناظر به عضو اصلی، اعلام و اسناد مربوط به آنرا امضا کردند و بر این اساس پروسه فنی تبدیل عضویت ایران شروع شد.
با انجام پروسه فنی و انجام تعهدات رویه ای در روند تبدیل عضویت کشورمان، «قانون الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به سازمان همکاری شانگهای» در روز ۴ بهمن ۱۴۰۱ در مجلس شورای اسلامی تصویب گردید و در تاریخ ۱۵ بهمن به تایید شورای نگهبان رسید. شهید رئیسی رییس جمهور وقت کشورمان نیز ۱۸ بهمن ۱۴۰۱ قانون الحاق ایران به سازمان همکاری شانگهای را برای اجراء، ابلاغ نمود.
واکنش بین المللی به عضویت رسمی ایران در سازمان شانگهای
«نارندرا مودی» نخست وزیر هند با استقبال از پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگهای، اظهار داشت: «خوشحالم که بگویم ایران به عنوان یک عضو کامل به خانواده سازمان همکاری شانگهای می پیوندد. برای ابراهیم رئیسی رییس جمهور ایران و مردم ایران بهترین ها را دراین زمینه آرزو می کنم. همین طور از امضای تفاهم نامه استقبال می کنم.»
«شی جین پینگ» رییس جمهور چین نیز طی سخنرانی خود در اجلاس شانگهای که بصورت ویدئوکنفرانس در دهلی نو انجام شد، ضمن استقبال و تبریک برای عضویت رسمی ایران در این سازمان، اظهار داشت: «جهان امروز گرفتار تحول خواهد شد، تحولاتی که با چالش های جدیدی همراه خواهد بود؛ وحدت یا تفرقه، همکاری یا منازعه؛ این ها سوالاتی است که در زمانه ی ما مطرح خواهد شد. آرزوی مردم برای داشتن خوشبختی، هدف ماست. صلح و همکاری می تواند روند جاری دوران ما باشد.»
«ولادیمیر پوتین» رییس جمهور روسیه نیز در سخنرانی خود، عضویت دائم ایران در این سازمان را تبریک گفت.
«امامعلی رحمان» رییس جمهور تاجیکستان نیز در سخنرانی اش در اجلاس شانگهای، پیوستن کامل ایران به این سازمان بین المللی را تبریک گفت.
«ژانگ مینگ» دبیرکل سازمان همکاری شانگهای در گفت و گو با خبرگزاری اسپوتنیک، با قدردانی از کوشش های تهران در راه پیوستن به این نهاد، بیان کرد: «الحاق ایران به سازمان همکاری شانگهای (SCO) به عنوان یک عضو کامل، محتوای عملی جدیدی را به همراه خواهد داشت و چشم اندازهای وسیعی را باز می کند.»
وی افزود: «من اطمینان دارم که عضویت کامل ایران با ارائه محتوای عملی جدید و گشودن چشم اندازهای وسیع، به همکاری سازمان شانگهای در حوزه های مختلف کمک خواهدنمود.
دبیرکل سازمان همکاری شانگهای همین طور از مشارکت سازنده و موثر تهران در دستورکار همکاری این سازمان حمایت و اصرار کرد که توسعه سازمان همکاری شانگهای یک پروسه طبیعی است که در آینده به بازدارندگی قدرت در حوزه های مختلف در سطح جهانی دست خواهد یافت.»
سازمان شانگهای، چالش جهانی قدرت برای غرب
عضویت رسمی ایران در سازمان همکاری شانگهای نه فقط از جهت گسترش این سازمان بلکه به علت غنای ژئوپولیتیکی آن در به چالش فراخواندن نظم جهانی تحت رهبری ایالات متحده آمریکا اهمیت دارد. هرچند با عضویت هند که از مناسبات نزدیکی با آمریکا برخوردار است، سازمان نشان داده که تعصب کوری نسبت به غرب ندارد اما، حالا به سبب چالش هایی که ایران، روسیه و چین هر کدام در مناطق خود برای ایالات متحده آمریکا ساخته اند، مبالغه آمیز نیست که این سازمان را با اهمیت ترین نهاد چالشگر ایالات متحده و برتری غرب طی دهه های گذشته نامید.
به عنوان نمونه، یکی از دلایلی که طی سال قبل بر اهمیت سازمان همکاری شانگهای افزوده است، موضع اعضاء این سازمان به خصوص دو قدرت برتر عضو این سازمان یعنی هند و چین در مورد جنگ اوکراین بوده است. کشورهای سازمان همکاری شانگهای از زمانی که روسیه در فوریه ۲۰۲۲ تهاجم تمام عیار به اوکراین را شروع کرد، در انتقاد از روسیه تردید داشتند. هیچ یک از کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، روسیه را در قطعنامه های سازمان ملل محکوم نکرده اند و همیشه رای ممتنع داده اند.
بدین سبب سازمان همکاری شانگهای بدون تردید یکی از با اهمیت ترین نهادهای بین المللی آسیایی است که آشکارا قصد جایگزین کردن نظم آمریکایی را با نظمی آسیایی دارد؛ نظمی که بااینکه شاید تمام شاکله ساختار بین المللی را تهدید نمی کند اما دست کم، مروج و مدافع هنجارهایی مانند چندجانبه گرایی و عدم مداخله در امور داخلی کشورهاست که بنظر می رسد غرب دیگر اعتبار کافی برای به دست گرفتن پرچم آنرا ندارد؛ لااقل از دید خیلی از ملت های غیرغربی.
تجارت ۳۰ میلیارد دلاری ایران با اعضاء سازمان شانگهای
«محمد اتابک» وزیر صنعت، معدن و تجارت که به عنوان رییس هیأت جمهوری اسلامی ایران برای حضور در بیست وسومین اجلاس سازمان همکاری شانگهای به اسلام آباد سفر کرده بود، اظهار داشت: «ایران به عنوان عضو اصلی در پیمان شانگهای حضور دارد و مراودات تجاری کشورمان با اعضاء این پیمان بالاتر از ۳۰ میلیارد دلار است.»
وی با اشاره به امضاء ۸ سند مهم برای توسعه همکاری تجاری، سیاسی و حوزه سلامت میان کشورهای عضو، اضافه کرد: «حدود ۲۵ درصد تولید ناخالص دنیا در کشورهای عضو شانگهای رقم می خورد و اعضا تلاش دارند تا از یک جانبه گرایی غرب خصوصاً آمریکا جلوگیری نمایند، این پیمان می تواند ایران را وارد زنجیره تامین جهانی کند و تعاملات بانکی میان اعضا را آسان تر می کند.»
وزیر صنعت، معدن و تجارت افزود: «یکی از اهداف تحریم ها، منزوی کردن کشور ما بود، اما پیوستن به چنین پیمان هایی آثار بسیار خوبی در عرصه تجارت و حتی مراودات فرهنگی و اجتماعی ما دارد. از طرفی اعضاء پیمان شانگهای تمایل دارند همکاریهای تجاری و فنی - مهندسی را با ایران گسترش دهند که این امر می تواند آثار تحریم ها را کمرنگ کند.»
اتابک با اشاره به میزبانی پاکستان در این دوره از اجلاس شانگهای، اشاره کرد: «با پاکستان بالاتر از ۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار مبادلات تجاری داریم و در حاشیه این اجلاس هم با وزیر تجارت پاکستان نشستی درباره ی رفع موانع تجاری داشتیم، همین طور قرار شد یک کار مشترک عملیاتی برای مبادله کالا به کالا و کاهش تعرفه ها با کشور پاکستان داشته باشیم و در ۲ ماه آتی وزیر تجارت پاکستان به ایران سفر خواهدنمود تا لیست کالاهای مبادلاتی را با هم نهایی نماییم.»
حذف دلار، راهبرد قطعی ایران در سازمان شانگهای
بیست وچهارمین نشست سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، بامداد روز چهارشنبه ۱۳ تیر ۱۴۰۳ با حضور «محمد مخبر» سرپرست وقت ریاست جمهوری و سران کشورهای عضو این سازمان، در "آستانه" پایتخت قزاقستان اجرا شد. مخبر برای شرکت و سخنرانی در اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای در صدر هیأت عالی رتبه ی سیاسی و اقتصادی به قزاقستان سفر کرد و علاوه بر سخنرانی در این اجلاس، دیدارهای دوجانبه ای با برخی سران کشورهای عضو این سازمان همچون ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه و شی جین پینگ رییس جمهور چین داشت.
سرپرست وقت نهاد ریاست جمهوری در نشست شانگهای پلاس که در حاشیه اجلاس سران کشورهای عضو سازمان شانگهای برگزار گردید، با بیان اینکه «برای زیست بهتر در جهان امروز، انتخابی جز همکاری، تعامل و دوستی نداریم»، بیان کرد: «گردهمایی کشورهای بزرگ تولیدکننده و مصرف کننده انرژی دنیا از خاصیت های مهم سازمان همکاری شانگهای است که می تواند نقطه عزیمت همکاریهای گسترده در حوزه مطالعه، بهره برداری، استخراج، فرآوری و صادرات حامل های انرژی یا فناوری های در رابطه با این حوزه باشد.»
وی با بیان حمایت ایران از اسناد سازمان شانگهای همچون سند جامع استراتژی توسعه همکاری سازمان، اشاره کرد: «نظر به اینکه کارهای ترانزیتی و تجاری، مکمّل یکدیگر محسوب می شوند، پیشنهاد می نماییم تا نسبت به ایجاد «شبکه مناطق آزاد مشترک» و «برقراری پیمان های اقتصادی نظیر موافقت نامه تجارت ترجیحی و آزاد» در سطح سازمان مبادرت شود.»
سرپرست دولت سیزدهم در بخش دیگری از سخنانش اظهار داشت: «خوشبختانه، موضوع استفاده از ارزهای ملی و افزایش سهم آنها در تسویه وجوه تجاری بین کشورهای عضو بصورت جدی در دستور کار سازمان قرار گرفته است و جمهوری اسلامی ایران از ادامه مذاکرات کارگروه های تخصصی دراین زمینه تا حصول هدف نهایی یعنی کاهش یا حذف دلار از مبادلات چندجانبه حمایت می کند.»
پررنگ شدن نقش ایران در راه ابریشم با عضویت دائم در شانگهای
ظرفیت ها و توانمندی های ویژه جمهوری اسلامی ایران همچون ذخایر عظیم نفت و گاز، واقع شدن در جغرافیای منحصر به عنوان یک چهارراه تراتزیتی در راهبردی ترین مسیر کریدور شرق به غرب و جنوب به شمال، و همین طور توانمندی های ثابت شده و غیرقابل انکار ایران به عنوان یک قدرت دفاعی برتر منطقه و نقش غیرقابل انکار آن در تقویت امنیت، صلح و ثبات منطقه، همچون نکات بسیار مهمی است که همه اعضاء سازمان همکاری شانگهای به خوبی نسبت به آن واقف هستند و نقش و جایگاه ایران به عنوان قطب انرژی و یک قدرت بلامنازع منطقه ای و عامل ثبات و امنیت منطقه را، به خوبی درک می کنند.
همچنین، رویکردها و سیاست های اصولی جمهوری اسلامی ایران بر اساس مقابله با یک جانبه گرایی، ضرورت احترام متقابل کشورها به حاکمیت ملی و تمامیت ارضی یکدیگر، تاکید بر حل مشکلات منطقه ای بوسیله نسخه ها و راهکارهای درون منطقه ای، تاکید بر ضرورت تقویت صلح، امنیت و ثبات منطقه به عنوان اصلی ترین عامل توسعه، تاکید بر عدالت محوری و توسعه و پیشرفت برای همه ملت ها و کشورها، همچون مواردی است که همه اعضاء سازمان همکاری شانگهای درباب آن وحدت نظر دارند.
علاوه بر این، چین به عنوان مبتکر طرح جهانی و عظیم کمربند - راه که توجه تمامی کشورهای جهان را به خود جلب کرده، به خوبی و به درستی نسبت به خاصیت های ایران به عنوان شریک مسیر تاریخی "جاده ابریشم" برای توسعه طرح کمربند - راه آگاه است و برای بسط این طرح عظیم اقتصادی و تجاری به سوی بازارهای خاورمیانه، آفریقا، مدیترانه و مغرب زمین، نگاه ویژه ای به مسیر ایران دارد.
«زونگ پِی وو» سفیر جدید جمهوری خلق چین در ایران بتازگی در مصاحبه با پایگاه اطلاع رسانی انجمن دوستی ایران و چین، درباب اهمیت عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای، اظهار داشت: «چین بر این باور است که پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگهای و بریکس، نشاط جدیدی را به این دو سازوکار همکاری بزرگ تزریق خواهدنمود و قدرت صلح و توسعه جهانی را هرچه بیشتر تقویت خواهدنمود. این مساله مطابق با انتظارات جامعه بین المللی و در امتداد منافع مشترک کشورهای بازارهای نوظهور و کشورهای درحال توسعه است.»
جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشوری مستقل که همچون برخی دیگر اعضاء کلیدی سازمان همکاری شانگهای نظیر چین و روسیه، تحت تحریم های غیرقانونی و یک جانبه ی آمریکا قرار دارد و این تحریم ها، تنگناها و مشکلات اقتصادی و تجاری زیادی برای ایران به دنبال داشته، در پی آنست تا بوسیله عضویت در سازمان های بین المللی و منطقه ای و گسترش همکاریهای تجاری و اقتصادی با کشورهای همسو، ضمن افزایش مبادلات تجاری خود با کشورهای مختلف، از آثار تحریم های غیرقانونی آمریکا کاهش دهد.
سازمان همکاری شانگهای به علت تعدد کشورهای عضو، تنوع فراوان ظرفیتهای مختلف صنعتی، علمی، اقتصادی و تجاری، منابع و معادن، صنایع دفاعی و نظامی، انرژی و... می تواند به عنوان مجموعه ی کاملی از ظرفیتهای مکمل و خودکفاساز، بدون تکیه و یا تکیه حداقلی بر سایر کشورها، تمام نیازهای خودرا تامین کند.
با توجه به مطالب فوق، عضویت دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگهای، نه فقط فرصت های اقتصادی و امنیتی قابل توجهی را در سطح جهانی برای کشورمان برقرار کرده است، بلکه با این ظرفیت می توان از تاثیرات تحریم های آمریکا و غرب کاهش داد و با حذف دلار میان مبادلات تجاری، بر خنثی سازی اثر تحریم ها تاکید نمود. همین طور باتوجه به قرار داشتن ایران در راه ابریشم و تعامل قوی تجاری ایران با چین به عنوان یکی از قطب های مهم جهان، می تواند کشورمان را در مقابل توطئه های غرب و آمریکا صیانت کند و اقتدار کشورمان را در منطقه غرب آسیا تثبیت کند.
منبع: مسیرساز
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب