طرح ایتالیایی ها برای نجات شیراز چرا مسکوت ماند؟
مسیرساز: «طرح جامع حفاظت بافت تاریخی شیراز» که به «طرح یوکا» یا «طرح ایتالیایی ها» نیز مشهور است، در بازه زمانی 1394 تا 1400 تهیه شد. شیرازی ها و کارشناسان میراث فرهنگی معتقدند این طرح که آن زمان بیش از یک میلیارد تومان برایش هزینه شده نیز می تواند بافت تاریخی این شهر را که در معرض تخریب قرار دارد، نجات دهد. حالا پرسش پیش آمده برای بسیاری این است که سرانجام آن طرح چه شده و چرا تا حالا مسکوت و بی نتیجه مانده است؟
به گزارش مسیرساز به نقل از ایسنا، «طرح حفاظت یکپارچه، پایدار و همه جانبه بافت تاریخی شیراز» برای اولین بار در کشور و با حمایت وزارت راه و شهرسازی کشور، شرکت عمران و بهسازی، سازمان وقت میراث فرهنگی کشور و پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و با همکاری یک گروه ایتالیایی به سرپرستی یوکا یوکیلهتو (Jukka Jokilehto) با همراهی آذر سهیل و کارلو چزاری و در همکاریِ پایگاه میراث فرهنگی شهر تاریخی شیراز انجام شد.
کارفرمای این طرح شرکت عمران و بهسازی به نمایندگی وزارت راه و شهرسازی و طرفیت آن با پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری بود. بگفته آگاهان، این طرح از سال ۱۳۹۴ شروع شد و تا سال ۱۴۰۰ ادامه پیدا کرد. بنا بر اظهارات مدیر پروژه طرح صیانت از بافت تاریخی شیراز نیز برای تهیه و مطالعات این طرح، در آن زمان حدود یک میلیارد و صد میلیون تومان هزینه شد.
طرح، محدوده بافت ۳۶۷ هکتاری شیراز را دربرمی گیرد که شامل محله های لب آب، دروازه کازرون، بالاکف، بیات، اسحاق بیگ، سردزک، سنگ سیاه، درب شیخ و درب شاهزاده است. کارشناسان آگاه از این طرح می گویند: طرح حفاظت بافت شیراز حتی به مرحله اجرا در یک محله به عنوان پایلوت رسید. ایتالیایی ها با همراهی مرمتگران و معماران ایرانی آنرا در محله «اسحاق بیگ» اجرا کردند که حالا ردپای مرمت ها در این محله دیده می شود.
اما پرسش این است که سرانجام «طرح حفاظت یکپارچه پایدار و همه جانبه بافت تاریخی شیراز» چه شد؟ چرا وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آنرا تا کنون مسکوت و بلاتکلیف گذاشته و تصویب و ابلاغ آنرا پیگیری نکرده است؟ چرا پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری که در جریان «طرح ساماندهی بافت اطراف حرم شاهچراغ» طرف نظرخواهی بوده، چنین طرحی را تا کنون به مسؤولان شهری شیراز پیشنهاد نکرده و درباره ی وضعیت آن روشنگری نکرده است؟
خصوصاً آن که حفاظتگران، مرمتگران، معماران و کارشناسانی که زمانی در تهیه و مطالعات آن طرح نقش داشتند و از محتویات مطالعات و تحقیق های ایتالیایی ها آگاهند، حالا اعتقاد دارند که اجرای «طرح حفاظت یکپارچه پایدار و همه جانبه بافت تاریخی شیراز»، با عنایت به تهدیدهای پی درپی که بناها و بافت تاریخی شیراز را در معرض خطر تخریب های قاصرانه و عامدانه قرار داده است، حالا می تواند راهی برای حفظ بافت تاریخی شیراز و نجات آن از وضعیت موجود و مرهمی بر زخم های آن باشد.
ایسنا برای دریافت پاسخ احتمالی پرسش هایی که مطرح است، کوشش کرد در تماسهای مکرر با معاون پیشین میراث فرهنگی و مشاور وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، سرانجام، نتیجه و آخرین وضعیت آن طرح را که برای تهیه آن نیز هزینه میلیاردی شده است، جویا شود که تا حالا به نتیجه نرسیده است. این تماس ها با پایگاه بافت تاریخی شیراز، که این طرح در هماهنگی و همکاری با آن تهیه شد، نیز برقرار شد که به علت ممنوعیت مصاحبه مدیران پایگاه با رسانه ها درباره ی بافت تاریخی شیراز و سپردن این مسؤولیت به مدیرکل میراث فرهنگی استان فارس که از اواخر سال ۱۴۰۰ در این سمت قرار گرفته است، این پیگیری نیز به نتیجه ای ختم نشد.
مهیار قدوسی ـ حفاظت گر و مرمتگر در شیراز ـ می گوید: این طرح توسط گروهی ایتالیایی تهیه شد و قرار بود برای پیشگیری از دخل وتصرف ها در بافت تاریخی شیراز، به عنوان طرحی بالادستی مورد توجه قرار بگیرد که حالا هیچ کسی به آن دسترسی ندارد.
پیگیری های ایسنا از کارشناسان مُطلع از آن طرح، بیان کننده آنست که در جریان مطالعات آن طرح، اطلاعات ۱۲ هزار پلاک در محدوده بافت تاریخی شیراز ثبت شده است که از میان آنها ۳۲۰ پلاک در لیست میراث ملی ثبت شده اند. این طرح بعد از تکمیل باید در کمیسیون ماده ۵ مطرح و تصویب و از طرف شورایعالی شهرسازی و معماری ابلاغ می شد تا اجرا شود.
مزیت طرح در این دانسته می شود که با بافت شیراز پهنه ای برخورد نشده و برای هر پلاک با درنظر گرفتن شاخصه و هویت تاریخی و هنری، وضعیت اجتماعی و اقتصادی خانوار ساکن در آن بنا، تکلیفی را تعیین کرده است. عباسی مهر ـ مدیر پایگاه بافت تاریخی شیراز ـ نیز قبل تر اظهار داشته بود: در طرح شهری بافت تاریخی شیراز، حفاظت، نحوه مرمت و حتی تغییر کار بری بناها دیده شده است.
بگفته کارشناسان که در تهیه و مطالعات طرح حفاظت یکپارچه پایدار و همه جانبه بافت تاریخی شیراز نقش داشتند، در زمان برداشت و ثبت اطلاعات و مطالعات، خیلی از خانه ها، تاق ها، گذرها و محله های تاریخی شناسایی شد که هیچ یک در لیست میراث ملی ثبت نشده اند و اگر حالا به اجرا گذاشته شود، با عنایت به حذف، تخریب و یا تغییر کاربری برخی بناها در بافت شیراز، شاید به بروزرسانی نیاز داشته باشد. اما پرسشی که حالا مطرح می شود این است که طرح جامع حفاظت تا چه حد می تواند متضمن نجات بافت تاریخی شیراز از تهدیدها، تخریب ها و دخل و تصرف ها باشد؟
پروفسور یوکا یوکیلهتو ـ معمار ایتالیایی که مسؤولیت تهیه طرح حفاظت یکپارچه پایدار و همه جانبه بافت تاریخی شیراز را برعهده داشت ـ در مهرماه ۱۳۹۴ در پاسخ به این پرسش اظهار داشته بود: ۱۵ سال پیش به دو شهر کرمان و شیراز سفر کرده بودم، اما نخستین چیزی که در مسافرت مجددم به این شهرها به نظرم رسید، این بود که بخش تاریخی این شهرها خراب تر شده اند. این شهرها وضعیت یک بیمار وخیم را دارند، اما می توان بافت تاریخی بیمار این دو شهر را معالجه کرد به شرط آن که به سرعت در حل مشکلاتشان ورود نماییم.
نگرانی درباره ی سرعت تخریب بناها و بافت رها شده‌ی شیراز، با وجود مطرح شدن طرح های مختلفی برای توسعه، حالا شدت گرفته و ضرورت اجرای سریع تر طرح تفصیلی شیراز، طرح ویژه ۱۶۸ شهر تاریخی یا طرح حفاظت جامع شهری شیراز را الزامی کرده است. هرچند حفاظتگران شیراز می گویند: برای این شهر کم طرح نوشته نشده اما مساله آنست که این طرح ها یا اجرا نشده اند، یا مسکوت و بی نتیجه مانده اند یا با دخل و تصرف، غیراصولی اجرا شده اند.
منبع: مسیرساز
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب